Điều kiện tự nhiên của huyện Phù Cát

Phù Cát là một huyện đồng bằng ven biển của tỉnh Bình Định, nằm trên tọa độ 13054′ – 14032′ vĩ Bắc và 108055′ – 109005′ kinh Đông. Phía Bắc và Tây Bắc giáp huyện Phù Mỹ và Hoài Ân. Phía Nam giáp thị xã An Nhơn, phía Tây và Tây Nam giáp huyện Vĩnh Thạnh và Tây Sơn. Phía Đông giáp biển Đông với chiều dài 35 km và hướng Đông Nam giáp huyện Tuy Phước và thành phố Quy Nhơn.

Theo thống kê, huyện Phù Cát có diện tích là 680,49 Km2, dân số trung bình 190.000 người, trong đó dân số chiếm 97.000 người; mật độ dân số 279 người/Km2.

Hiện nay, trên địa bàn huyện có các dân tộc anh em cùng chung sống, trong đó chủ yếu là người Kinh và một số ít là người Bana gồm 26 hộ, 91 nhân khẩu nằm rải rác tại các xã Cát Sơn, Cát Lâm.

Về tôn giáo, có các Phật giáo, Thiên Chúa giáo, Cao Đài,… cùng nhiều cơ sở thờ tự lâu đời và nổi tiếng trên địa bàn huyện.

Phù Cát có 18 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 17 xã là Cát Sơn, Cát Lâm, Cát Hiệp, Cát Hanh, Cát Tài, Cát Minh, Cát Khánh, Cát Thành, Cát Hải, Cát Tiến, Cát Chánh, Cát Thắng , Cát Hưng, Cát Nhơn, Cát Tường, Cát Trinh, Cát Tân và 01 thị trấn là Thị trấn Ngô Mây. Dưới xã – thị trấn được phân chia thành 117 thôn và khu phố.

Địa hình Phù Cát đa dạng, bao gồm có đồng bằng chuyên canh lúa nước, tập trung ở các xã ven sông Côn và sông La Tinh; vùng núi thấp – gò đồi trồng các loại cây trồng, cây lâm nghiệp; ngoài ra còn có các vùng đầm lầy ven biển thuộc Cát Minh, Cát Khánh, Cát Thành.

Về núi non, có các dãy núi Trường Sơn đâm xuống nửa phía Tây huyện và dãy núi Bà mọc ra sát biển.

Về sông ngòi, đáng kể nhất là sông Đại An (thuộc hệ thống sông Côn) nối từ Cát Tường-Cát Nhơn đến Cát Chánh rồi đổ ra Đầm Thị Nại. Sông La Tinh bắt nguồn từ Hội Sơn, đổ ra đầm Đề Gi, là ranh giới tự nhiên giữa huyện Phù Cát với huyện Phù Mỹ.

Về đuôi nước có đầm Đạm Thủy với diện tích 1600 ha, tại đây có hệ sinh thái đầm phá ven biển tiêu biểu. Đầm Đạm Thủy kết nối thông biển qua cửa Đề Gi, tạo nên cảng biển có giá trị.

Danh thắng của Phù Cát rất đa dạng, trong đó phải kể đến các khe nước tháng Giêng Hội Vân (xã Cát Hiệp), khe nước sạch Chánh Thắng (xã Cát Thành). Dãy núi Bà là danh lam thắng cảnh nằm ở phía Đông Nam của huyện với nhiều hang động ẩn trong lòng núi, có Hòn Vọng phu, Hòn Chuông. Dọc dọc theo dãy núi Bà có nhiều ngôi chùa cổ như chùa Tịnh Lâm, chùa Linh Phong, Tân phủ Càn Dương,…

Các bãi biển chạy dài từ xã Cát Chánh đến Cát Khánh, với các bãi Trung Lương, Vĩnh Hội, Tân Thắng, Chánh Oai, Đề Gi,…

Ngoài ra, Phù Cát còn là nơi hình thành và phát triển nhiều làng nghề thủ công truyền thống nổi tiếng như: Làng lành chiếu thôn Phú Hậu xã Cát Tiến, thôn Chánh Hậu – xã Cát Chánh, làng bánh tráng và nón ngựa thôn Phú Gia – xã Cát Tường, Làng bún bánh thôn An Phong – TT Ngô Mây, Làng bún thôn Xuân Quang – xã Cát Tường, Làng bún thôn Phú Hiệp – xã Cát Tài và thôn Trung Chánh – xã Cát Minh. Sản phẩm của làng nghề được sản xuất từ các nguồn tư liệu có sẵn trong khu vực nhưng lại có những nét đặc trưng riêng mang đậm bản sắc vùng miền nơi đây, với các sản phẩm nổi tiếng một thời như: Nón ngựa Phú Gia, bánh tráng nước dừa, võng, chiếu, bún hủ tiếu,…

Do đặc điểm của địa hình mà nơi đây cũng tập trung nhiều nguồn sản xuất lớn và phong phú, trong đó phải kể đến: mỏ titan (Cát Khánh, Cát Thành, Cát Hải), các nguồn cát trắng, cao lanh; nước suối, đá ong, đá granit, ….

Hệ thống giao thông Phù Cát đa dạng, trải khắp huyện, bao gồm: đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường không.

Về đường bộ, có Quốc lộ 1 đi ngang qua trung tâm huyện; các tuyến đường Tây tỉnh, tuyến ven biển ĐT 639, các tuyến ĐT 633, 634, 635 nối các xã từ Bắc vào Nam, từ Tây sang Đông, nối các hệ thống đường liên xã, liên thôn. Tuyến đường sắt với 2 ga chính là ga Phù Cát và Khánh Phước.

Đường hàng hải, với cảng biển neo đậu tàu thuyền Đề Gi, đây chính là nơi giao thương trong và ngoài nước của huyện.

Đường hàng không có sân bay Phù Cát, cách huyện hạn 6 km, là một trong những sân bay lớn của cả nước với Cảng Hàng không dân dụng phục vụ khách đến và đi.

Về kinh tế: trước đây, khu đại cư dân chuyên trồng lúa nước, một ít khai thác hải sản gần bờ. Trong mấy chục năm nay, kinh tế Phù Cát vẫn tập trung phát triển nông nghiệp là chính: trồng trọt, chăn nuôi; khai thác thủy – hải sản, trồng rừng. Đồng thời chú trọng phát triển công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ. Đến năm 2013, về cơ cấu kinh tế, ngành nông nghiệp chiếm 34,2%, ngành công nghiệp – dịch vụ chiếm 64,8%. Tổng giá trị sản xuất (giá trị cố định 1994), đạt 2,404 tỷ đồng. Tốc độ tăng trưởng bình quân 10%/năm.

Cây trồng chính bao gồm:

+ Lúa: diện tích gieo trồng cả năm 15.400 ha, năng suất 56,9 tạ/ha, sản lượng 87.800 tấn.

+ Đậu vĩnh cửu: 3.800 ha.

+ Sắn: 2.600 ha.

Về chăn nuôi: đàn bò có 46.500 con, đàn heo 87.600 con. Diện tích rừng